Voorafgaand aan dit conclaaf roepen Vlaamse uitgevers op om de kracht van lezen en leren in een begroting niet over het hoofd te zien. Omdat cultuur en onderwijs regionale bevoegdheden zijn, worden ze helaas niet betrokken bij deze belangrijke bespreking, hoewel deze directe impact heeft op de miljoenen gezinnen met leerlingen, lezers en studenten.
In de door Minister Van Peteghem voorgestelde plannen wordt een verhoging naar 9 % BTW op boeken, e-books en educatief materiaal voorzien. Dit heeft een negatieve impact op de koopkracht van miljoenen gezinnen en eveneens op de Gemeenschappen die bijdragen aan bibliotheken en onderwijs.
We benadrukken dat een geletterde bevolking de basis vormt voor de sociale en economische gezondheid van een natie en dat lezen essentieel is voor de persoonlijke groei van individuen. Dit wordt onderstreept in internationale verslagen, waaruit blijkt dat een groot deel van de bevolking in de Europese Unie niet in staat is om te lezen. Armoede en geen toegang tot boeken, zijn ook niet te onderschatten in België.
Om ervoor te zorgen dat onze fiscale wetgeving de toegang tot essentiële basisproducten niet belemmert, pleiten we voor een verlaging van het btw-tarief naar 0% voor boeken, e-books en educatief materiaal. Hetzelfde geldt in het plan al voor groenten en fruit, geneesmiddelen, luiers en andere producten voor intieme hygiënische bescherming, evenals het openbaar vervoer. Het behoud van 0% voor kranten en tijdschriften is eveneens voorzien. “Leesbevordering en leeromgevingen” moeten en kunnen wettelijk hierbij worden gerekend; geen enkele belemmering!
De Europese richtlijnen en de bijsturingen van de Europese Raad laat deze vraag toe. Discriminatie moet worden weggewerkt en boeken en e-books behoren tot de categorie waarvoor een btw-tarief van 0% kan worden gehanteerd (Richtlijn (EU) 2022/542 van de Raad van 5 april 2022 betreffende btw-tarieven).
Recente studies van PIRLS (Progress in International Reading Literacy Study) tonen aan dat er sprake is van ontlezing in Vlaanderen. Het begrijpend lezen onder jongeren neemt af. In plaats van maatregelen te treffen ter bevordering van lezen, wordt nu het tegenovergestelde voorgesteld.
Onze Vlaamse leerlingen scoren ook al niet goed in de resultaten van het nieuwe PISA-onderzoek. Dat internationaal onderzoek van de OESO peilt naar de vaardigheden van 15-jarigen. Op vlak van taal en wiskunde verliezen we terrein. OESO roept op tot aanpak;dat kan hier ook fiscaal.
De voorgestelde verhoging naar 9% zou verstrekkende gevolgen hebben en wij willen benadrukken dat het van cruciaal belang is om de bredere sociale, culturele en educatieve voordelen van boeken en andere publicaties te erkennen. Daarom pleiten wij ervoor dat België investeert in de toekomst van haar burgers door het heffen van geen btw op gepubliceerde inhoud in alle formaten.
Daarnaast zijn de economische en commerciële gevolgen van deze schijnbaar onbeduidende wijziging niet zorgvuldig afgewogen. Er heeft geen overleg plaatsgevonden met de sector en de hele boekenketen (auteurs, uitgevers, boekhandels, bibliotheken, scholen) zal de gevolgen ondervinden. Het tewerkstellingsverlies door de belastingverhoging werd niet in kaart gebracht, terwijl tewerkstelling één van de doelstellingen van het fiscaal plan is.
Het argument dat de 0% btw-grens voor kranten en tijdschriften gebaseerd is op de bescherming van de democratie is terecht maar doet ons nadenken. Het feit dat onderwijs en lezen niet worden beschouwd als onderdelen van de democratie, innovatie en de ontwikkeling van de maatschappij, is hopelijk een vergetelheid in het bedoelde plan.
Geletterdheid is essentieel voor de verspreiding van kennis en innovatie, evenals voor het verbeteren van vaardigheden en concurrentievermogen.Onderzoeken van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) hebben aangetoond dat liefde voor lezen de beste indicator is van de levenskansen van een kind. Het belang van geletterdheid en lezen in de kindertijd kan daarom niet worden onderschat.
Een gezonde appel (aan 0% btw), zeker. Bij een gezonde geest in een gezond lichaam hoort lezen aan 0% btw.
